SONDAJ AKIŞKANININ ve SONDAJDA KULLANILAN SUYUN SONDAJDAKİ ÖNEMİ
Sondaj akışkanı (sondaj çamuru) sondajda çok önemli bir fonksiyona sahiptir. Sondaj sırasında matkap tarafından oluşan kesintilerin devamlı ve efektif bir şekilde yukarı çıkarılmasını sağlayarak delme hızını , yüzdürme yoluyla sondaj ve koruma borusu ağırlığını , kuyu cidarında çamur keki (mud cake) oluştururak kuyu stabilitesini doğrudan etkiler . Dolayısıyla doğru sondaj akışkanının hazırlanması sondaja 1-0 önde başlamak demektir.
Çamurun sadece yoğunluğu tek başına bir gösterge değildir. Aynı zamanda viskozitesi ve jel mukavemeti, ağırlığı, filtrasyonu (su kaybı), su, yağ ve katı içeriği, kum içeriği, metilen mavisi kapasitesi, pH, alkalinite, klorür iyonu içeriği ve toplam sertliği gibi bir çok parametre vardır.
Günümüz ve ülkemiz şartlarında bir sondajcının en önemli hedefi bu fonksiyonları karşılayabilecek en iyi sondaj çamurunu seçmek, dolayısıyla sondaj sıvısının ve sondajın maliyetini en aza indirmektir.
Sondaj sıvısı su, kil ve kimyasal katkı maddelerinden oluşur. Çoğu sondaj sıvısının ana kurucu malzemesi sudur. Bu nedenle, sondaj akışkanının oluşturulduğu suyun kaynağı çok önemlidir
Çamur programı seçiminde dikkat edilmesi gereken, kullanılacak suyun özellikleridir. Çünkü kullanılan su, yapılacak çamurun miktar, kalite ve performansını doğrudan etkiler. pH, alkalinite, klorür iyonu içeriği ve sertlik gibi başlıca değerlerin önceden tayin edilerek suyun , soda külü, kostik soda, sitrik asit, kalsiyum hidroksit, kalsiyum sülfat gibi kimyasallardan uygun olanlarıyla şartlandırılması gerekmektedir. Petroteks olarak doğru akışkanın hazırlanmasında ve test edilmesinde gerekli tüm kimyasalların ve ekipmanların sağlanması konusunda Ankara İvedik OSB de bulunan depomuzda bulunan stoklarımızla sondajcılarımızın hizmetindeyiz.
Suyun kaynağı üstte de belirttiğimiz gibi sondaj akışkanını oluşturan ana malzmelerden olan bentonit veya polimerin işlevini doğrudan etkilemektedir.
Sondajlarda çokça kullandığımız bentonit, aslında smektit grubu kil minerallerinden montmorillonitin ticari adıdır. Bentonitin, su ile karıştırıldığında kolloidal özellik göstermesi ve suda şişmesi, yüksek plastisite ve iyon değiştirme kapasitesine sahip olması gibi nitelikleri üç tabakalı kristal yapısından kaynaklanmaktadır. Ve bu kristal yapı su ortamında bulunan iyonların, bentonitlerin değişebilir katyonlarıyla reaksiyona girebilmesi dolayısıyla, işlem yapılan sulu ortamlardaki iyonların tür ve miktarca kontrolü, bentonitin verimli şişebilmesi açısından önemlidir.
Bentonit bazlı sondaj akışkanlarında kaliteyi etkileyen bir diğer faktör ise bentonitin tipidir. Sondajlık bentonitin tipi doğal sodyum bentonittir. Ülkemizde ve Dünyada Sodyum bentonit rezervlerinin oldukça sınırlı olup en verimli bentonit Tokat Reşadiye ilçesinde bulunmakta, ve dünya litaratüründe Wyoming bentoniti gibi Reşadiye bentoniti olarak jenerik ismiyle yer almaktadır. Yine firmamız bünyesinde bulunan RBS Reşadiye Bentonit Madencilik Sanayi Ticaret Ltd Şti nin sahip olduğu maden ruhsatından çıkartılan doğal sodyum bentonit, Niksar’daki öğütme tesislerinde işlenilerek DRILLBEN markasıyla Türkiye ve Yurt dışı sondaj sektörüne servis edilmektedir. Petroteks İvedik OSB deposunda sürekli hazır olarak 100 ton bentonit mevcut bulunmaktadır.
Nedim Serkan GÜR
Petrol ve Doğalgaz Mühendisi ODTÜ’07
Yönetim Kurulu Başkanı
Petroteks Kimya Ltd Şti | RBS Reşadiye Bentonit Madencilik Sanayi Tic. Ltd Şti
